GENEL OLARAK ZERDÜŞTÇÜLÜK
Tarih içinde, uzun çağlar boyunca animizm (ruhçuluk), naturizm (tabiatçılık) ve totemizm (totemcilik) olarak nitelendirilen inanç sistemlerinin tesiri altında kalmış olan İranda Zerdüşt Dininin (Zoroastrisme) ne zaman ortaya çıktığı henüz kati olarak bilinmemektedir; çünkü her şeyden evvel dinin kurucusu olan Zerdüştün hangi tarihte yaşamış olduğu aydınlığa kavuşturulmuş değildir. Ayrıca, çoğu kere Zerdüşt dinini ifade için kullanılan Mazdeizm'in, Zerdüştün doğumundan önce de var olup olmadığı konusu halen tartışılmaktadır. (1). Bazılarınca Mazdeizm, Zerdüştçülükten önce var olan ve ondan sonra devam eden farklı bir sistemdir. Öte yandan Mezdek tarafından kurulan ve Mezdekçilik adı altında tanınmakta olan; aile ve mülkün, toplumun ortak malı olmasını isteyen Mezhep de Zerdüştîlikle karıştırılmaktadır. (2). Kendilerine Âri, yani soylu adını takmış olan Avrupalı, yani Baltık kıyılarından ve Güney Rusya'dan kopup gelmiş muhacirlerin, Hindistana varmadan önce İranı istilâ etmiş olmaları vakıası bu civarda hâkim olan dini inançlarda büyük bir değişiklik meydana getirememiştir; Çünki âriler de ilkel dinlerden olan animizm ve totemizmi, zaten İrana varmadan önce inanç sistemi olarak benimsemiş bulunuyorlardı. Bugün Zerdüştçülük hakkında, hatta bu dinden önceki ilkel dinler kadar bile sarih bir bilgiye sahip olamamamızın, tarihî bazı sebepleri vardır. Makedonyalı İskenderin İranı fethettikten sonra bahis konusu dinin bütün kutsal kitaplarını yaktırmış, bütün mabetlerini yıktırmış, hatta taş yazmaları bile kırdırmış olması ilk sebep olarak gösterilebilir. İkinci sebep olarak, İran'ın İslam Orduları tarafından fethini göstermek gerekir. Medayn yani Persopolis'in İslâm Orduları tarafından yağma edilmesi esnasında kutsal kitaplar da zarar görmüştür. İşte bütün bu felâketler, Zerdüşt dininin genellikle yanlış anlaşılmasına ve asıl din ile hiç ilgisi bulunmayan bazı örf ve inançların Zerdüştçülüğe mal edilmesine sebep olmuştur. Bu din adını, kurucusu olan Zerdüştten almaktadır. Kutsal kitabı Avestadır. Ancak Avestada Zerdüştlere Mezdisnan adı verilmektedir. Nitekim halen Hindistandaki Parsiler, kendilerine Mezdisnu demektedirler. (3). Zerdüştçülüğün din tarihindeki önemi o zamana kadar hâkim olagelen tasavvurlara, çok önemli bir unsur katmasındadır. Bu tasavvur, duyanın muayyen bir sonu olması, bir nevi kıyametin kopmasıdır. Birazdan düalizm bahsinde görecek olduğumuz gibi, dünyaya hükmetmek için gece gündüz mücadele eden iyi prensip (Ahura Mazda, Ormuz) ile (Anıgra Mainyu, Ahriman) arasındaki gerginlik dünyanın sonuna kadar devam edecektir. Bu gibi tasavvurlar ile Zerdüşt (apokaliptik) yani, dünyanın son zamanlarına ait vahyler olan resullerin ilk örneğidir
ZERDÜŞTÇÜLÜKTE DÜALİZM
|